Nie istnieje jeden, uniwersalny opatrunek, który mógłby być stosowany na wszystkie rodzaje ran. Jego dobór zależy przede wszystkim od stanu rany. Uniwersalną zasadą, jaką należy się kierować przy dobieraniu opatrunku jest ta, by nie hamować naturalnych procesów gojenia, lecz utrzymywać środowisko im sprzyjające, które minimalizuje ryzyko zakażeń. Opatrunki należy zmieniać tak często, jak jest to konieczne.
Opatrunek jest także zależny od fazy gojenia się rany. Źle dobrany produkt może wręcz prowadzić do przerywania ciągłości skóry, a tym samym uniemożliwiać odpowiednie gojenie.
Opatrunki do ran silnie sączących
Sączenie to najczęściej pierwsza faza gojenia. Wyróżniamy wśród nich:
a) Opatrunki hydrowłókniste – zbudowane np. z włókien karboksymetylocelulozy, posiadają duże właściwości chłonne, utrzymują wilgotne środowisko w ranie.
b) Opatrunki alginianowe – charakteryzują się wysoką absorbcją, w kontakcie z wysiękiem tworzą żel, który utrzymuje wilgotne środowisko w ranie i podczas usuwania minimalizuje ból, nie uszkadzając nowopowstałej tkanki.
c) Opatrunki hydrokoloidowe – wchłaniają wilgoć ze skóry tworząc barierę ochronną zmniejszającą nacisk i zapobiegającą urazom. Przykładem są opatrunki hydrokoloidowe z podłożem piankowym, które wchłaniają wysięk w głąb hydrofilowej macierzy piankowej.
Opatrunki do ran z umiarkowanym wysiękiem, obecnością martwicy:
a) Opatrunki enzymatyczne – przeznaczone do ran przewlekłych, regulują stężenie proteaz, modulują miejscowo pH, co sprzyja usuwaniu tkanki martwiczej.
b) Żele antyseptyczne i czyszczące – to np. opatrunki z jodyną, występujące również w postaci maści i proszku, które poprzez uwalnianie jodyny działają antybakteryjnie i mają duże właściwości chłonne.
c) Opatrunki hydrożelowe – dzięki właściwościom żelującym opatrunek nie przywiera do rany i delikatnie dostosowuje się do jej powierzchni.
d) Opatrunki mieszane – łączą w sobie cechy opatrunków wyżej wymienionych.
Opatrunki do ran zakażonych:
a) Opatrunki z jonami srebra – tego typu opatrunki są barierą antybakteryjną, działają bakteriobójczo i zdecydowanie przyspieszają gojenie rany.
b) Opatrunki z węglem aktywowanym – warstwa węgla aktywnego w tych opatrunkach pochłania nieprzyjemny zapach z rany.
c) Opatrunki złożone – mogą się składać z kilku warstw, gdzie każda z nich pełni inną rolę. Przykładowo jedna warstwa pokryta jest srebrem – wykazuje działanie bakteriobójcze, druga w postaci pianki poliuretanowej zapewnia wilgotne środowisko w ranie, trzecia jest wodoszczelną powłoką zabezpieczającą przed wysychaniem oraz kontaktem rany ze środowiskiem.
Inne rodzaje opatrunków
Opatrunki w aerozolu stanowią alternatywę dla tradycyjnych opatrunków pod względem formy i kształtu. Są bardzo łatwe w aplikacji i elastyczne, przez co dopasowują się do powierzchni ciała.
Do opatrywania lekkich, szczególnie ciętych ran, doskonałe są plastry, które powodują zbliżenie brzegów rany i służą pierwotnemu zamykaniu ran lub wzmocnieniu skóry.
Przy dbaniu o ranę, należy zwrócić uwagę na czas, w jakim opatrunek może znajdować się na ranie. Dopuszczalne wartości podaje zawsze producent na opakowaniu. Przetrzymanie opatrunku powyżej zalecanego czasu może grozić brakiem efektywności dalszego leczenia.
W przypadku wątpliwości związanej ze sposobem leczenia rany czy zmiany opatrunku należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Nieprawidłowy opatrunek może utrudniać gojenie i przyczynić się do wielu powikłań.