Zespołem stopy cukrzycowej (ZSC) nazywamy przewlekłe powikłanie nieprawidłowo leczonej cukrzycy i zaburzeń krążenia, które objawia się infekcją, owrzodzeniem, destrukcją głębokich tkanek stopy oraz chorobami naczyń obwodowych. Problem ten dotyka około 400 tysięcy pacjentów w całej Polsce.
Wyróżniamy trzy typy ZSC.
Stopa cukrzycowa neuropatyczna – uszkodzenie nerwów
Stopa cukrzycowa neuropatyczna to około 30% wszystkich przypadków ZSC. We wczesnej fazie objawia się niepozornymi dolegliwościami: delikatnym mrowieniem, pieczeniem, czasami drętwieniem stóp. Nasilenie objawów prowadzi do powolnej utraty czucia w zakończeniach palców nóg oraz stopie. Na samej stopnie nie występuje ścieńczenie czy bladość skóry. Osobami najbardziej narażonymi na ten typ ZSC są pacjenci z przewlekłą hiperglikemią i nieuregulowaną cukrzycą.
Stopa cukrzycowa niedokrwienna
Jest to najczęściej rozpoznawany typ zespołu stopy cukrzycowej. Charakteryzuje się powstaniem owrzodzeń w obrębie stopy, które z powodu zaburzeń krążenia i niedokrwienia goją się dłużej. W niektórych sytuacjach dochodzi do częściowej martwicy w postaci czarnej tkanki wokół palców stóp. Pacjent najczęściej ma zachowane czucie w stopie, ale skóra na stopie jest cienka i blada. Niemal niewyczuwalne jest tętno na tętnicy grzbietowej i piszczelowej. Pacjenci często uskarżają się na objawy chromania przystankowego oraz ból podudzi, który ustaje w ułożeniu nóg w pozycji spoczynkowej. Skóra w stopie cukrzycowej niedokrwiennej jest blada i sucha oraz podatna na pęknięcia.
Stopa cukrzycowa mieszana
Zespół stopy cukrzycowej mieszanej to największe wyzwanie dla prawidłowej diagnostyki i postępowania terapeutycznego. W postaci mieszanej dochodzi zarówno do uszkodzenia nerwów jak i niedokrwienia stopy. Ten typ ZSC dotyka zazwyczaj około 15% pacjentów. Pacjent z diagnozowanym tym typem ZSC powinien jak najszybciej trafić do poradni stopy cukrzycowej i być pod stałą opieką chirurga naczyniowego i diabetologa.
U pacjentów cierpiących na ZSC nawet drobne urazy mogą prowadzić do powstawania ran, które szybko ulegają zakażeniu i owrzodzeniu.
W procesie leczenia ZSC należy używać tylko leków i wyrobów medycznych, które mają zatwierdzone wskazania do pielęgnacji i leczenia tego typu schorzenia. Należy stosować płyny do przemywania ran, które nie utrudniają procesu gojenia np. na bazie kwasu podchlorawego, poliheksanidyny czy płynu Ringera. Do wyrobów medycznych, które hamują zakażenie i ułatwiają leczenie należą specjalistyczne opatrunki zawierające jony srebra oraz spray i krem ze srebrem TIAB i kwasem hialuronowym. Podstawą sukcesu leczenia ZSC jest jednak profilaktyka, która obejmuje przede wszystkim uregulowanie poziomu cukru we krwi, rewaskularyzację kończyny niedokrwionej na poziomie podudzia i kostki oraz oczywiście dbałość o codzienny przegląd stóp.