Nowotwory pierwotnie wywodzące się ze skóry. Wyniszczenie i uszkodzenie skóry prowadzi do niekontrolowanego nacieku nowotworowego skóry i znajdujących się poniżej tkanek. Wobec trudności z opanowaniem rany nowotworowej, chorzy wycofują się z życia społecznego.
Rany nowotworowe obecnie stanowią drugą przyczynę zgonów w Polsce. Ryzyko zachorowania na nowotwór wzrasta wraz z wiekiem i osiąga szczyt w ósmej dekadzie życia. Wg danych WHO obecna liczba nowotworów ulegnie podwojeniu do 2050 roku.
Zaawansowane stadium choroby powoduje jej agresywny i gwałtowny przebieg.
Choroba nowotworowa jest przewlekłym postępującym schorzeniem, które w przypadku braku skutecznego leczenia stopniowo prowadzi do śmierci chorego. Wciąż jednak niedocenione są powikłania występujące w przebiegu choroby. Wiele trudności stwarzają pojawiające się niegojące się rany nowotworowe. Owrzodzenie nowotworowe skóry świadczy o znacznym zaawansowaniu choroby nowotworowej, często z przekroczeniem granic narządów i przerzutami odległymi. Rany nowotworowe są niekorzystnym czynnikiem rokującym, czas przeżycia chorego wynosi 6 do 12 miesięcy.
Pochodzenie ran nowotworowych
62% nowotwory piersi
24% nowotwory głowy i szyi
3% nowotwory narządów płciowych
11% inne nowotwory
Lokalizacja ran nowotworowych
44% klatka piersiowa
24% głowa i szyja
18% kończyny
7% doły pachowe i pachwinowe
3% genitalia
3% plecy i brzuch
Rany nowotworowe najczęściej przyjmują postać kalafiorowatych guzów o nieregularnej, brodawkowatej powierzchni, czasem mogą również przybierać formę kraterowatych owrzodzeń z rozpadem, wypełnionych tkankami martwiczymi, czasem penetrując do innych narządów tworząc uchyłki lub przetoki. Najczęściej jest to jednak połączenie obu typów budowy morfologicznej.
Rany nowotworowe charakteryzuje postępujący naciek skóry, w konsekwencji dochodzi do powstania martwicy i namnażania się patologicznej flory bakteryjnej w dnie rany. Powoduje nieprzyjemny zapach pochodzący z kwasów tłuszczowych, który jest metabolitem znajdującym się w ranie bakterii.
Objawy rany nowotworowej
- Nieprzyjemny zapach
- Ból
- Wysięk
- Krwawienie
- Zakażenie
Rany nowotworowe mogą być wynikiem nacieku pierwotnego guza nowotworowego głębiej położonych narządów na skórę. Zaawansowany nieleczony rak piersi prowadzi do stopniowego zajęcia skóry przez komórki nowotworowe, a w konsekwencji do powstania niegojącego się owrzodzenia. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku złośliwych nowotworów okolicy głowy czy szyi. Szyja jest miejscem częstego występowania nacieku nowotworowego skóry oraz zajęcia węzłów chłonnych.
Kłopotliwe jest powstanie owrzodzeń w okolicy odbytu, pochwy lub ujścia cewki moczowej. Leczenie tych ran jest utrudnione przez obecność wydzielin, które zanieczyszczają ranę, ale również utrudniają aplikację opatrunków.
Głównym celem leczenia rany nowotworowej jest poprawa jakości życia pacjenta, a nie samo wygojenie owrzodzenia.
Z uwagi na intensywny wzrost i złośliwy charakter zmian, rany nowotworowe skóry rzadko się goją.
Prawidłowo prowadzone leczenie owrzodzenia nowotworowego nie powinno wpłynąć na opóźnienie czy przerwanie leczenia choroby podstawowej.
Niezwykle istotne jest holistyczne podejście do zagadnienia przez wielodyscyplinarny zespół terapeutyczny, w składzie którego powinni być pielęgniarka oraz lekarze różnych specjalizacji, rehabilitanci i psycholodzy.
Każda rana nowotworowa powinna być często przemywana wodą lub roztworem np. GranuSept hydrożel lub ArgoTIAB.
Istotne jest leczenie bólu. Chorzy powinni otrzymywać leki przeciwbólowe. Oprócz zapewnienia kontroli bólu, należy pamiętać, aby zabezpieczyć chorych przeciwbólowo w trakcie zmiany opatrunku i oczyszczania rany.
Jednym z najbardziej problematycznych zagadnień związanych z leczeniem ran nowotworowych jest nieprzyjemny zapach pochodzący z rany.
Jedynie 12% personelu medycznego dokonuje regularnej oceny fetoru z rany, a jest to jeden z najważniejszych aspektów leczenia rany nowotworowej.
W walce z fetorem z rany niezwykle istotne jest oczyszczanie powierzchni rany z tkanek martwiczych i eliminacja skażenia bakteryjnego. Zatem należy opracować, oczyścić i przemyć ranę.
Psychologiczne aspekty fetoru z rany
- Zmiany wizerunku własnego ciała
- Zaprzeczanie
- Depresja
- Zażenowanie
- Strach
- Poczucie winy
- Utrata poczucia własnej wartości
- Trudności z ekspresją seksualną
- Obrzydzenie i wstręt
- Wstyd
Problemy skórne po radioterapii
Wykorzystanie promieniowania rentgenowskiego do naświetlania chorych, może wywołać na skórze niekorzystną reakcję w postaci miejscowego stanu zapalnego, wyprysku, zmian zanikowych, a czasem owrzodzeń.
Szacuje się, że taka reakcja może wystąpić nawet u 87% chorych.
Leczenie zmian popromiennych skóry jest zachowanie ciągłości skóry, utrzymanie czystości zapewnienie komfortu, zmniejszenie bólu, przeciwdziałanie urazom, zapobieganie i leczenie infekcji, zapewnienie wilgotnego leczenia ran, a w razie potrzeby przeciwdziałanie krwawieniom, nadmiernemu wysiękowi i fetorowi z rany.
Zasady dbania o skórę po napromieniowaniu:
- regularne oczyszczanie i osuszanie
- używanie łagodnego mydła o pH 7,5 lub mniejszym
- nie szorowanie skóry
- nie stosowane środków drażniących
- nie stosowanie środków z dodatkiem skrobi
- nie oziębianie i nie przegrzewanie skóry
- dbanie o prawidłowe nawilżenie skóry