Przejdź do treści
Strona główna » Owrzodzenia – wszystko co musisz o nich wiedzieć

Owrzodzenia – wszystko co musisz o nich wiedzieć

    Owrzodzenie goleni jest jedną z ran przewlekłych, której definicja mówi, że jest to rana, która nie ulega wyleczeniu przez 6-8 tygodni, lub której powierzchnia nie zmniejsza się o 20-40 % po 2-4 tygodniach leczenia. 

    Owrzodzenia goleni to szeroki interdyscyplinarny problem medyczny. Częstotliwość występowania zwiększa się w populacji wraz z wiekiem. Po 60 roku życia częstość tego typu ran wynosi 0,6-3,0% bez względu na ich przyczynę, a w grupie wiekowej po 80 roku życia stanowi nawet ponad 5%. 

    Rany przewlekłe stanowią poważny problem zarówno dla lekarzy różnych specjalizacji, jak i dla chorych, u których niegojące się ubytki wiążą się z obniżeniem jakości życia. 

    Szacuje się, że na całym świecie problem trudno gojących się ran dotyczy ok. 20 milionów ludzi. Liczba ta może jeszcze znacząco wzrosnąć z powodu powszechniejszego występowania chorób cywilizacyjnych np. cukrzycy, otyłości czy miażdżycy. 

    15% populacji w wieku podeszłym zmaga się z ranami przewlekłymi. 

    Klasyfikacja owrzodzeń

    Najczęstszą przyczyną owrzodzeń goleni jest owrzodzenie na podłożu:

    • Niewydolności żylnej 75%
    • Owrzodzenia tętnicze 5-10%
    • Owrzodzenia o mieszanej etiologii tętniczo-żylnej 15%

    Owrzodzenia żylne 

    To ubytek tkanek, który powstał w wyniku niewydolności żył układu powierzchniowego, głębokiego lub żył przeszywających. 

    Umiejscowienie 

    Okolice kostki przyśrodkowej rzadziej bocznej, czasem może towarzyszyć owrzodzenie okrężne.

    Owrzodzenie podudzi czynne i zagojone dotyczą 1% populacji na zachodzie. Owrzodzenia żylne czynne występują u ok. 0,3% populacji w podeszłym wieku. Częściej, bo nawet dwu lub trzykrotnie występuje u kobiet. 

    Owrzodzenie to schorzenie przewlekłe, nawracające. 

    W 50% przypadków trwa powyżej 10 lat, a u 70% zdarzają się nawroty.

    Owrzodzenia żylne są końcowym etapem przewlekłej niewydolności żylnej. 

    Przewlekła niewydolność żylna dotyczy 25-33% kobiet i 10-20% mężczyzn. 

    Po 70 roku życia aż 40% mężczyzn i 50% kobiet ma żylaki kończyn dolnych. 

    Wśród czynników ryzyka rozwoju choroby układu żylnego wymienia się:

    • Wiek
    • Płeć
    • Ciążę
    • Przebytą zakrzepicę żylną 
    • Siedzący tryb życia
    • Otyłość
    • Dietę ubogoresztkową 
    • Zaparcia
    • Pozycję ciała podczas pracy 
    • Przewlekłą obturacyjną chorobę płuc 
    • Występowanie rodzinne 

    Pod względem patofizjologicznym i klinicznym obrzęk jest typowym objawem przewlekłej niewydolności żylnej. 

    50-70% owrzodzeń prawidłowo leczonych goi się w ciągu 4-6 miesięcy

    20% nie ulega wygojeniu w ciągu 24 miesięcy

    8% nie goi się przez 5 lat

    Owrzodzenie tętnicze 

    To owrzodzenie na tle niedokrwiennym, związane z miażdżycą zarostową tętnic kończyn dolnych, a przyczyną powstawania jest niedostateczny napływ krwi i związany z tym upośledzony transport składników odżywczych i tlenu. 

    Umiejscowienie 

    Części kończyn dolnych nad wyniosłościami kostnymi, przyśrodkowy brzeg pięty lub grzbietowa strona pleców. 

    Ważna jest ocena tętna miejsc występowania owrzodzenia. 

    Miejsca oceny tętna:

    • Tętnica udowa
    • Tętnica podkolanowa
    • Tętnica grzbietowa stopy
    • Tętnica piszczelowa tylna

    Owrzodzenie cukrzycowe to zakażenie głębokich tkanek, zlokalizowane w obrębie kończyn dolnych poniżej kostki u chorego z cukrzycą. 

    Diagnostyka owrzodzeń goleni:

    • Wywiad 
    • Ocena stanu ogólnego
    • Ocena stopnia odżywienia
    • Badanie tętna obwodowego
    • Lokalizacja i wygląd rany
    • Ocena skóry otaczającej ranę 
    • Ocena usuwanego opatrunku 

    Badania laboratoryjne:

    • Morfologia krwi
    • Poziom glukozy
    • Wskaźniki układu krzepnięcia
    • Lipidogram
    • Kreatynina
    • Albumina
    • Białko całkowite 

    W pierwszym etapie należy wykonać badanie USG Doppler, jest to ultrasonografia z podwójnym obrazowaniem. 

    W leczeniu zachowawczym zaleca się stosowanie kompresjoterapii wielowarstwowej, polega na stosowaniu warstwowego, zewnętrznego ucisku, za pomocą specjalistycznych bandaży lub gotowych systemów kompresyjnych. 

    Wśród przeciwskazań do kompresjoterapii wymienia się:

    • Miażdżycę
    • Zapalenie tkanki podskórne w fazie ostrej, różę i egzemę
    • Zakażenie owrzodzenia goleni
    • Mikroangiopatię cukrzycową
    • Zapalenie stawów kończyn dolnych
    • Niewydolność sercowo- naczyniową
    • Niewydolność nerek 

    Kompresjoterapia ma na celu zapobieganie postępowi przewlekłej choroby żylnej, tak aby nie doszło do rozwoju obrzęków lub zmian w zakresie skóry i tkanki podskórnej, a ostatecznie owrzodzeń goleni.

    Farmakoterapia 

    Jej celem jest zapewnienie optymalnych warunków do gojenia się owrzodzenia i zahamowania postępującego zwłóknienia skóry i podskórnej tkanki tłuszczowej.

    Leczenie chirurgiczne układu powierzchniowego w połączeniu z leczeniem uciskowym jest efektywne, tak jak komprejoterapia. Celem tego rodzaju leczenia jest zniesienie nadciśnienia żylnego w układzie powierzchniowym, a temu powinno towarzyszyć  jednoczesne podwiązanie niewydolnych perforatorów.

    Ostatnią opcją postępowania zapobiegawczego jest przeszczep skóry, a jego celem jest przyspieszenie gojenia.

    Leczenie miejscowe 

    • Antybiotykoterapia miejscowa 
    • Opatrunek zmieniamy tak często, jak to konieczne, ale na ile to możliwe rzadko
    • Pacjenta należy skonsultować z chirurgiem ogólnym chirurgiem naczyniowym, diabetologiem, endokrynologiem, alergologiem 
    • Należy dbać o skórę wokół owrzodzenia 
    • Niezbędna jest edukacja chorych i ich rodzin 

    Warto jednak pamiętać, żę profilaktyka zakażeń jest tańszą i efektywniejszą metodą niż leczenie zakażenia.